U Kijevu, Odesi, Harkovu, Hotinu, Dnjepropetrovsku i Donjecku živi oko 2.000 Srba. Prvi Srbi na ovim prostorima su autentični narod iz zemlje Bojkije
Dr Marko Lopušina
Iseljenici iz američkih i ervopskih zemalja vođeni svojim patriotizmom prijavljivali su se kao dobrovoljni borci u jedinice Srpske vojske tokom Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata. Kada je Kraljevina Srbija podržala ovaj pokret, on je (1915) počeo da poprima masovni karakter. Ukupno se na strani srpske i crnogorske vojske u Prvom svetskom ratu borilo 32.000 dobrovoljaca, pripadnika srpskog i jugoslovenskih naroda. Dobrovoljački pokret u Rusiji imao je široke razmere od 1916. godine. U januaru 1917. formiran je Dobrovoljački korpus, u kojem se nalazilo 42.260 dobrovoljaca (Srba, Hrvata, Slovenaca i nešto Čeha) odbeglih iz Austro-ugarske monarhije.
Prvi kontingent je preko Arhangekska i Severnog ledenog mora, prebačen u Francusku i konačno u Solun, gde je stigao desetkovan početkom januara 1918. godine. Drugi deo dobrovoljaca je imao teži put usled revolucije i građanskog rata u Rusiji, pa je preko Sibira, Mandžurije, Japana, Tihog okeana i Crvenog mora stigao u Solun 19. aprila 1918. Iz Rusije su u toku 1917. i 1918. godine stiglo ukupno 12.694 dobrovoljaca.
Naime, Prvi svetski rat, otpočet napadom Austrougarske na Srbiju 1914. godine, predstavljao je veliku prekretnicu u istoriji srpskog naroda. Protivno svojoj volji, Srbi sa teritorije bečkog carstva našli su se na Istočnom frontu. Ne želeći da ratuju za interese Beča protiv slovenske i pravoslavne Rusije, mnogi su se Srbi, ali i ostali Sloveni, predavali Ruskoj vojsci. Sem Kijevske, na desetine hiljada zarobljenika Srba i ostalih Slovena nalazilo se i u Odeskoj, Harkovskoj, Jekaterinoslavskoj guberniji.
VELIKI RAT I SRBI
Želju ovih zarobljenika da se bore na strani srpske vojske, ruski car Nikolaj Drugi i ruska vlada su prihvatili. Centar srpskog okupljanja postala je Odesa. Na organizovanju dobrovoljaca najvažniju ulogu imali su srpski konzul Marko Cemović i predstavnik srpske vlade Milan Šainović.
U Odesi je novembra 1915. godine formiran Srpski dobrovoljački odred, koji je početkom 1916. godine imao blizu 10.000 dobrovoljaca. Komandant je postao pukovnik Stevan Hadžić. Tokom maja 1916. godine srpske dobrovoljce u Odesi posetio je Nikola Pašić, predsednik vlade Kraljevine Srbije. Odlukom Ruske vrhovne komande, Prva srpska dobrovoljačka divizija je uključena u sastav 47. ruskog korpusa i upućena na front u Dobrudžu.
Uprkos velikim gubicima ove divizije, priliv dobrovoljaca omogućio je formiranje i Druge srpske dobrovoljačke divizije u Odesi, u čijem se sastavu našlo preko 11.000 dobrovoljaca. U jesen 1916. godine formiran je Srpski dobrovoljački korpus, čiji je komandant bio general Mihailo Živković. Uoči Februarske revolucije 1917. godine, u njegovom sastavu nalazilo se oko 40.000 dobrovoljaca. Štab korpusa se nalazio u Odesi; štab Prve divizije u Voznesensku, a Druge divizije u Aleksandrovsku.
Izraz raspoloženja revolucionarnog demokratskog pokreta među dobrovoljcima bilo je formiranje Jugoslovenskog revolucionarnog saveza u Kijevu u leto 1917. godine.
U vreme Oktobarske revolucije 1917. godine, srpski dobrovoljci su aktivno učestvovali u borbama u jedinicama Crvene armije. Za njihovo organizovano nastupanje bila je odgovorna Jugoslovenska komunistička grupa.
Krajem 1917. godine u Ukrajini je otpočelo organizovanje jugoslovenskih odreda Crvene garde. Njihovi organizatori su bili: Danilo Srdić, Maksim Čanak, Borivoje Agatonović, Aleksa Dundić, Nikola Kovačević, Nikola Grulović i drugi. Masovno uključivanje dobrovoljaca u Socijalističku revoluciju uslovilo je organizovanje Jugoslovenskog komunističkog puka.
Krajem leta 1917. godine, Prva srpska dobrovoljačka divizija je ponovo upućena na front u Dobrudžu, ali je zbog nezadovoljstva vojske ubrzo povučena. Druga, sa delom Prve divizije, preko Arhangelska upućena je na Solunski front, gde je stigla decembra 1917. godine.
SRPSKI BIZNISMENI
Srpska kolonija u Ukrajini je osnažena početkom Drugog svetskog rata, kada ovde pristižu (1942.) politički zatvorenici iz mađarskih zatvora. Korišćeni su za prinudni rad, što im je omogućavalo izlazak i susrete sa starim doseljenicima, komunistima i partizanima. Iza rata (1948) tamo emigriraju u malom broju prosovjetski kadrovi.
Posle pomirenje Beograda i Moskve, sedamdesetih otvaraju se predstavništva naših državnih preduzeća i vrata na univerzitetima. Ljubomir Mudrić je bio i biznismen i profesor u Kijevu 1983. godine.
Krajem 20. veka stižu privredni predstavnici, poslovni ljudi, studenti i sportisti. U Ukrajini radili su predstavnici srpskih kompanija, kao što su, »Simpo«, »Hemofarm«, »Sintelon«, »Jugošped«, »JRB«, »Zepter Internacional«, »Delta sport«, »Ist poent«, »Kvaliti turs«. Iza njih stižu srpski građevinari, trgovci, studenti i sportisti.
Od naših biznismena najuspešniji su bili Milan Pajević, građevinar poreklom iz Požarevca i Miladin Petričević, takođe, građevinar, koji su se specijalizovali za izgradnju vila za ukrajinske milionere. I Dragan Stanojević iz Priboja, predsednik mešovite ukrajinsko-jugoslovenske firme „Jug-Ukr-kontrakt”. Marjana Pavlović Tomovski je stručnjak za marketing.
Dr Ljubomir Mudrić, nekada predstavnik ukrajinskog Saveza industrijalaca i privrednika za Srbiju je spona između intelektualnog i poslovnog sveta. Afirmisan je i kao profesor i prevodilac ruskog jezika na Kijevskom univerzitetu. Eva Opačić je magistar političkih nauka.
Dejan Ajdačić je srpski filolog, folklorista, etnolingvista, teoretičar književnosti, prevodilac i urednik. Radi kao profesora srpske književnosti u Kijevu. Jedan je od organizatora kulturnog života Srba, a posebno manifestacija čiji je cilj da Ukrajincima predstave srpsku kulturnu baštinu. Poznat je kao osnivač najveće biblioteke srpske kulture na internetu „Projekat Rastko”.
Veći broj naših studenata kao stipendisti SPC završava Duhovnu akademiju i Muzički konzervetorij. U Kijevu je, inače, 2002. godineu prisustvu Vojislava Milovanovića, ministra vera Srbije i episkopa bačkog Irineja, svečano osvećen hram Svetih srpskih novomučenika. Hram SPC posvećen je uspomeni na sve stradale tokom NATO intervencije u Jugoslaviji 1999. godine, a izgrađen je na inicijativu rukovodstva Međunarodne kadrovske akademije Ukrajine.
Poslednjih godina grad najviše osvajaju srpski sportisti, pre svega, fudbaleri (Goran Gavrančić, Marko Dević, Aleksandar Pantić, Radosav petrović), koji igraju za FK „Dinamo“. Srpskoj koloniji pripadaju i zaposleni u srpskom restoranu „011”, ali i Kijevljani stare srpske loze kao što su, na primer,Genadij Nimić, ekspert civilne avijacije, Ruslan Peršić i Nada Milosavljević.
Svi oni su bili aktivisti Međunarodne organizacije „Ujedinjena srpska dijaspora Evroazije“, koja je formirana 2008. godine i bila priznata je od strane vlasti svih evroazijskih država. Organizovala je u Kijevu demonstracije protiv zapadne agresije na Srbiju. U proleće 2013. godine Milo Đukanović, premijer Crne Gore, otkrio je spomenik vladiki i piscu Petru Drugom Petroviću Njegošu, čime je srpski narod ostavio još jedan svoj trag na Kijeva.
(Kraj)