Ekskluzivno
Istoričar Srđan Cvetković odlučio je da kroz dve izložbe javnosti otkrije skrivene događaje i tajne likvidacije u našoj zemlji
– Istorijski muzej Srbije i Muzej Jugoslavije prikazaće prvi put dokumenta i fotografije političke represije u našoj zemlji od 1919. do 1990. godine. „Novosti“ prve objavljuju deo te uzbudljive građe
Vecernje novosti, 26. jun 2012.
Antrfile
TAJNE LIKVIDACIJE
Dr Srđan Cvetoković je autor obimne knjige „Između srpa i čekića“, u kojoj prvi iznosi sve primere i metode političke represije u našoj zemlji od 1944. do 1985. godine. Ujedno kao sekretar Državne komisije za otkrivanje grobnica masovnih pogubljenja Cvetković traga za počiniocima tajnih likvidacija u Srbiji. Kako tvrdi reč je o 70.000 ubijenih ljudi.
Antrfile
SLIKE UŽASA
Na na izložbama u Beogradu srpska javnost će prvi put videti filmske snimke streljanja Srba u Sloveniji 1945. godine, Knjige streljanih iz 1944. godine, neke od 200 otkrivenih lokacija za masovne likvidacije, fotografije ubijenog Stjepana Đurekovića, braće Gervale, Đoke Stojanovića i Aleksandra Opojevića, koje je ubila Udba. Neki od tih snimaka su uznemiravajući i ne preporučuju se mladima.
– Kako je zapravo izgledala naša istorija? Kakvo je naličje svih režima koji su vladali na prostorima Jugoslavije i Srbije? Ko je i kojim metodama sprovodio represiju nad srpskim narodom?
Ovo su samo neka od pitanja na koja dr Srđan Cvetković, istoričar Instituta za savremenu istoriju već čitavu deceniju traži odgovore. Da bi otkrio dugo skrivanu tajnu istoriju srpskog naroda, Cvetković je istražio sve naše arhive, pregledao dokumenta tajnih službi kraljevske i komunističke Jugoslavije, ali i istorijsku građu koja se nalazi u Sloveniji, Hrvatskoj, BiH, Rusiji.
– Moja prva ideja je bila da otkrijem i javnosti prikažem događaje i istorijske procese za koje u našoj zemlji nije smelo da se zna i koji su čuvani u dokumentima kao državna tajna. Srbija je, naime, vekovima bila poprište krvave i podmugle političke borbe za vlast, koja se manifestovala kroz tajne progone i likvidacije, masovna, grupna i pojedinačna ubistva, preka suđenja i streljanja, ali i kao represija čiji su dokazi i tragovi skrivani od javnosti – kaže dr Srđan Cvetković, koji je odlučio da kroz dve izložbe javnosti otkrije skrivene događaje i tajne likvidacije u našoj zemlji
Istorijski muzej Srbije i Muzej Jugoslavije prvi će izložiti dokumenta i fotografije političke represije u našoj zemlji od 1919. do 1990. godine, do kojih je došao dr Srđan Cvetković sa grupom istoričara. Muzej Jugoslavije planira da svoju postavku otvori u novembru ove godine, dok Istorijski muzej i Institut za savremenu istoriju planiraju da izložbu o političkoj represiji i tajnim procesima i zločinima otvori u proleće 2013. godine. Obe izložbe će obuhvatiti period od osam decenija prošlog veka.
Dr Cvetković navodi da je politički život Obrenovića i Karađorđevića bio obeležen političkim nasiljem, atentatima i tajnim likvidacijama, da su u Kraljevini Jugoslaviji tajno progonjeni mnogi politički protivnici, pre svega, komunisti i ustaše. I da su, komunisti kada su osvojili vlast političku represiju ugradili u svoj sistem vlasti.
– Kada se na tas istorije stave svi slučajevi političke represije vidi se da su komunisti po broju tajno uhapšenih i likvidiranih ljudi, po surovosti i teroru bili najnemilosrdniji. U vreme Kraljevine Jugoslavije, na robili je, na primer, bilo samo 14 političkih ličnosti, dok ih je posle rata bilo oko 200. Bila je to posledica činjenice da su Tito i KPJ sve svoje političke protivnike proglasili za državne neprijatelje koje treba tajno i totalno uništiti – objašnjava dr Srđan Cvetković.
Taj državni terorizam, kako ga naziva Cvetković, sprovođen je u tri velika talasa od 1944. do 1990. godine. U prvom talasu ljudi su hapšeni, stavljani u sabrine centre i logore centralne Srbije i Vojvodine po grupama od 20 i potom streljani. Samo u Leskovcu u novembru 1944. ubijeno je 82 lica. Potom je da bi se narod zaplašio streljano u Beogradu 105 uglednih građana. A to 1953. ubijani su jataci politički nepodobnih ljudi i članova nacionalnih snaga.
– Maja 1945. izdata je naredba da se rodbini zabranjuje da posećuje groblja streljanih, čime su proglašena tajnim i od tada mi istoričari govorimo o postojanju tajnih grobnica u Srbiji. Do 1953. godine tajna straljenja su sprovodili vojni sudovi, koji su u smrt poslali 5.584 ljudi. Nekima je posthumno suđeno da bi im se otela imovina ili da bi se ponizili – otkriva dr Cvetković.
U drugom talasu represije suđeno je đeneralu Dragoljubu Mihailoviću kao izdajniku, Dragom Jovanoviću kao zapadnom špijunu, ibeovcima, seljacima koji su se opirali obaveznom otkupu, od kojih su neki ubijeni, a neki čak i silovani. U trećem talasu mračne istorije Srbije politički su stradali kao disidenti Branko Ćopić, Milovan Đilas i Mihailo Mihailov, a potom Pekićeva grupa mladih opozicionara. Od 1973. godine politički je tajno progonjeno i stradalo preko 3.000 ljudi.
– Prema nekim nezvaničnim podacima jugoslovenska tajna služba je po nalogu Saveta za zaštitu ustavnog poreka, kojim su predsedavali Vladimir Bakarić, Milka Planinc, a kasnije i Stane Dolanc, u podzemnim i tajnim akcijama ubila 128 ličnosti u emigraciji. Desetak ljudi je ubijeno tajno i u našoj zemlji. Prvi je stradao advokat Jovan Barović, potom su ubijeni Đoka Stojanović i Aleksandar Opojević, saputnici odbeglog generala Vlade Dapčevića. Početkom osamdesetih državna bezbednost je preko svojih ljudi u podzemlju likvidirala Stjepana Đurekovića, direktora INA marketinga u Nemačkoj. Naredbodavci njegovog ubistva danas žive u Zagrebu – otkriva nam dr Srđan Cvetković i priznaje da je u tajnim arhivama našao vrlo malo dokaza i dokumenata o ovim podzemnim aktivnostima Službe državne bezbednosti.
Mračnu stranu srpske istorije obeležili su i slučajevi progona koji su se dogodili posle Titove smrti. Tajno su progonjeni albanski nacionalisti u zemlji i svetu, dr Vojislav Šešelj, pisac Gojko Đogo, slikar Radivoja Bervakova, čija su sva dela spaljena.
– Izložbama koje pripremamo želimo da prikažemo tajne događaje iz naše istorije i da se uključimo u red zemalja, koje su se javno suočile sa zločinima iz svoje prošlosti. Ako su Ruminija, Mađarska, Bugarska i Slovenija otvorile svoje tajne arhive i prikazale mračne tajne bivših režima, zašto to ne bi učinila i Srbija – kaže autor ovih postavki dr Srđan Cvetković.